Page 8 - ekp_m

1.iv. Εισαγωγή στις μετρήσεις όγκου και χωρητικότητας (ΙΕΠ: ΠΣ 2021) λάσπη. Σκοπός του ήταν να χτίσει την πόρτα της φωλιάς! Όταν ο Σπουργίτης κατάλαβε, ότι η πόρτα
Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: δεν τον χωράει να βγει και να μπει, έφυγε από τη φωλιά και δεν ξαναφάνηκε ποτέ!
Συναφείς δραστηριότητες ( βλ Δραστηριότητες στην αίθουσα)
Γνώσεις Δεξιότητες Στάσεις
► Να διακρίνουν τα διαφορετικά ► Να χρησιμοποιούν μη συμβατικές μονάδες ► Να εκτιμούν Β΄ Δραστηριότητες στην αίθουσα (1.iv)
μεγέθη που μετράνε (μήκος, επι- μέτρησης. τη σημασία των Απευθείας σύγκριση και διάταξη στερεών σωμάτων σύμφωνα με τον όγκο τους
φάνεια, όγκος). ► Να μετρούν με επαναληπτική χρήση της μονά- μετρήσεων σε Επιλέγουμε μερικά στερεά σώματα ίδιου σχήματος αλλά διαφορετικού μεγέθους, όπως για παρά-
► Να αντιλαμβάνονται ότι το αριθ- δας. ζητήματα και δειγμα κυβάκια και καλούμε τα παιδιά να τα διατάξουν στη σειρά σύμφωνα με τον όγκο τους από το
μητικό αποτέλεσμα της μέτρησης ► Να συγκρίνουν και να εκτιμούν χωρητικότητες προβλήματα μικρότερο στο μεγαλύτερο και από αριστερά στα δεξιά.
εξαρτάται από τη μονάδα μέτρη- και όγκους σε κατασκευές και απλά αντικείμενα, καθημερινότη-
σης (αν αλλάξω μονάδα θα αλλά- χρησιμοποιώντας μη τυπικές μονάδες, όπως κου- τας (π.χ. για την - Ποιο πιάνει περισσότερο χώρο;
ξει το αριθμητικό αποτέλεσμα). τιά, κύβους κ.λπ. οργάνωση του Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να φτιάξουν πύργους με κυβάκια και να συγκρίνουν τον όγκο τους, απα-
χώρου). ντώντας στην ερώτηση «Ποιο πιάνει περισσότερο χώρο;»
- Πόσα χωράει;
Ενδεικτικές Δραστηριότητες μέτρησης χωρητικότητας (1.iv) Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να τοποθετήσουν κυβάκια ίδιου μεγέθους μέσα σε χαρτόκουτο για να
• Επιλέγουν κιβώτια διαφορετικού μεγέθους (ως προς το ύψος και το πλάτος) και τα γεμίζουν με κύβους βρουν «πόσα χωράει». Αν πρόκειται να βάλουμε στο χαρτόκουτο μεγαλύτερα κυβάκια, θα χωρέσει
ώστε να βρουν εκείνα που χωράνε τους περισσότερους για να τα χρησιμοποιήσουν ως αποθηκευτικό
χώρο μέσα στην τάξη. περισσότερα ή λιγότερα;
Απευθείας σύγκριση της χωρητικότητας σκευών με ρευστά υλικά
Διδακτική προσέγγιση (1.iv) Υλικά: σκεύη διαφορετικής χωρητικότητας, όπως, κανάτα, ποτήρια, φλιτζάνια, πιάτα, κουτιά και

Η έννοια της χωρητικότητας – Εκτιμήσεις, συγκρίσεις, μετρήσεις βάζα, τα οποία γεμίζουμε με νερό, άμμο, φακές, φασόλια, ρύζι ή κάτι άλλο.
Δείχνουμε δύο από τα σκεύη που διαθέτουμε, π.χ. μία κανάτα κι ένα ποτήρι και ρωτάμε, «ποιο χω-
Τα παιδιά, όταν παίζουν στην άμμο ή στην μπανιέρα, γεμίζοντας και αδειάζοντας τα κουβαδά- ράει περισσότερο νερό;» Επαληθεύουμε την εκτίμηση που κάνουν τα παιδιά, γεμίζοντας την κανάτα
κια τους με νερό ή άμμο, ή όταν ανοίγουν την κασετίνα με τα μολύβια τους αποκτούν τις πρώτες με νερό και στη συνέχεια, από το νερό της κανάτας, γεμίζουμε το ποτήρι, οπότε διαπιστώνουμε ότι
εμπειρίες για τη χωρητικότητα που έχουν, αντίστοιχα, σε νερό, άμμο ή μολύβια. Οι λέξεις, όπως, περισσεύει νερό στην κανάτα. Συνεχίζουμε με παρόμοιες συγκρίσεις δύο σκευών διαφορετικών δι-
χωράει, γεμάτο / άδειο, πολύ / λίγο, περισσότερο / λιγότερο, συνδέονται άμεσα με την έννοα της αστάσεων, π.χ. ένα ρηχό και πλατύ πιάτο με ένα ποτήρι βαθύ και στενό, ενθαρρύνοντας τα παιδιά,
χωρητικότητας. Βέβαια, η έννοια της χωρητικότητας χρησιμοποιείται σήμερα και για πιο δυσνόητες να κάνουν πρώτα εκτιμήσεις και στη συνέχεια την επαλήθευσή τους με πειραματισμό.
μετρήσεις, όπως είναι η χωρητικότητα ενός σκληρού δίσκου, αλλά αυτό δεν μας αφορά προς το πα-
ρόν. Με τις δραστηριότητες που προτείνουμε στην ενότητα αυτή, επιδιώκουμε την αισθητοποίηση Διατήρηση του μεγέθους ως προς τη χωρητικότητα
της χωρητικότητας και του όγκου μέσα από άμεσες συγκρίσεις του χώρου που καταλαμβάνουν, κα- Δίνουμε στα παιδιά μία άδεια κανάτα και τρία ποτήρια γεμάτα νερό. Αδειάζουν το νερό των ποτη-
ταρχήν, στερεά σώματα και κατ΄ επέκταση τη χωρητικότητα πραγμάτων, ριών στην κανάτα και ρωτάμε «Πότε έχουμε περισσότερο νερό;» Επαναλαμβάνουμε την αντίστροφη
όπως ποτήρια, κανάτες, μπουκάλια, δοχεία, σκεύη, συσκευασίες κ.ά. Σε 2 Φασαρία στη χελιδονοφωλιά πράξη, μέχρι που τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η ποσότητα του νερού δεν αλλάζει, παρόλο που
δεύτερο χρόνο, επιδιώκουμε την αισθητοποίηση της έννοιας μέσα από αλλάζουμε τα σκεύη.
εμπειρικές μετρήσεις με μη τυπικές μονάδες σύγκρισης και μέτρησης του Συγκρίσεις και μετρήσεις με μη συμβατικές μονάδες μέτρησης.
μεγέθους αυτού. Ίδια ποσότητα νερού σε διαφορετικά ποτήρια (Υλικά: μία κανάτα νερό, ποτήρια διαφορετικού
Βασικές λέξεις και έννοιες μεγέθους). Προπαρασκευαστικά, γεμίζουμε το μικρότερο ποτήρι με νερό και ρίχνουμε από ένα
Χώρος, γεμάτος / άδειος, μισογεμάτος/ μισοάδειος, πολύς /λίγος, τέτοιο ποτήρι σε όλα τα μεγαλύτερα ποτήρια, ώστε να περιέχουν την ίδια ποσότητα. Καλούμε τα
περισσότερος / λιγότερος, χωράει. παιδιά να εκτιμήσουν, ποιο ποτήρι έχει περισσότερο νερό. Στο τέλος, εμφανίζουμε το ποτήρι με το
Α΄ Δραστηριότητες με τον Σπορίκο και τον Φουντούκο(1.iv) οποίο μετρήσαμε το νερό κάθε ποτηριού και αδειάζουμε το νερό κάθε ποτηριού ξεχωριστά, μέσα
στο μικρό ποτήρι – μετρητή, για να δουν τα παιδιά, ότι όλα τα ποτήρια είχαν την ίδια ποσότητα
2) Φασαρία στη χελιδονοφωλιά (σελ. φυλλαδίου 6-7) (ένα μικρό ποτήρι γεμάτο).
Την ημέρα που το χελιδονάκι ο φίλος του Σπορίκου, γύρισε σπίτι, έγινε 6 Μέτρηση χωρητικότητας: Έμμεσες συγκρίσεις - εκτιμήσεις (1.iv). Διαφορετική ποσότητα νερού σε ίδια ποτήρια (Υλικά: κανάτα, ποτήρια ίδιου μεγέθους και
μεγάλη φασαρία και ο Σπορίκος ήρθε σε δύσκολη θέση. Ένας γείτονας σχήματος και νερό). Με το νερό της κανάτας ρίχνουμε νερό σε ποτήρια ίδιου μεγέθους, έτσι ώστε
σπουργίτης είχε μπει για να ξεχειμωνιάσει στη φωλιά του χελιδονιού και - Πόσα χωράει; ℮ ℮ ℮ ∆/Ε ℮ ℮ ℮ άλλα να είναι γεμάτα, άλλα μισογεμάτα, άλλα άδεια και άλλα μισοάδεια. Αφήνουμε τα παιδιά να
τώρα δεν έλεγε να ξετρυπώσει. «Μα, η φωλιά αυτή δεν είναι δική σου», εκτιμήσουν και να διατυπώσουν ποιο ποτήρι, περιέχει το περισσότερο ή λιγότερο νερό.
έλεγε το χελιδονάκι, «την έκαναν οι γονείς μου για να χωράει την οικο- Μέτρηση χωρητικότητας / όγκου σε αυθεντικές καταστάσεις
γένειά μας και τώρα τη χρειάζομαι για τη δικιά μου οικογένεια!». Μάταια, Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να συμμετάσχουν ενεργά στις μετρήσεις του όγκου υλικών σε πραγμα-
όμως. Ο σπουργίτης δεν έλεγε να βγει, γιατί η φωλιά ήταν ζεστή και στα 10 τικές καταστάσεις, π.χ. για το ζύμωμα κουλουριών αναρωτιόμαστε: «Πώς μετράμε και προσθέτουμε
μέτρα του. «Εδώ χωράει να γεννήσω μέχρι και 5 αυγουλάκια και να με- τα υλικά;» «Πώς χωρίζουμε σε ίσα μερίδια τη ζύμη;»
γαλώσω τα πουλάκια μου», σκεφτότανε. Γι’ αυτό, κι όταν ο Σπορίκος του - Πόσο χωράει και πόσο είναι;
είπε φιλικά «Φύγε, γιατί δεν ήταν δίκαιο αυτό που κάνεις», αυτός πάλι Γ΄ Διαδραστικές εφαρμογές (1.iv)
αρνήθηκε. Τότε το χελιδονάκι σκέφτηκε έναν άλλον τρόπο να αναγκάσει γε άτο σχεδόν γε άτο σχεδόν άδειο άδειο Μ_χωρητικότητας σε κυβάκια.
τον σπουργίτη να εγκαταλείψει τη φωλιά του. Άρχισε να κουβαλά λάσπη
και να τη βάζει στη φωλιά. Ο σκοπός του δεν ήταν να γεμίσει τη φωλιά με
Άμεσες και έμμεσες συγκρίσεις. Μέτρηση με μή τυπικές μονάδες - εκτιμήσεις (1.iv). 7
8 Με τον Σπορίκο και τον Φουντούκο, Δραστηριότητες Mαθηματικών για το Νηπιαγωγείο 9