Page 3 - ekp_a

2.iii. Επεξεργασία ποιοτικών μαθηματικών σχέσεων (ΙΕΠ: ΠΣ 2021) αυτά τρώγονται, εκείνα δεν τρώγονται), είτε με βάση επιμέρους κοινά χαρακτηριστικά ( π.χ. χρώμα,
Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: σχήμα, μέγεθος, χρήση, λειτουργία κ.λπ.) Όσο πιο καθαρά, πιο απλά και πιο συγκεκριμένα είναι τα
κριτήρια ταξινόμησης που ορίζουμε, τόσο πιο καθαρά και πιο απτά τα παιδιά αντιλαμβάνονται το νό-
Γνώσεις Δεξιότητες Στάσεις ημα της διαδικασίας. Επιπλέον, όταν χρησιμοποιούμε διαφορετικά κριτήρια ταξινόμησης για τα ίδια
► Να διερευνούν ► Να αναγνωρίζουν σε χειραπτικό ή εικονικό υλικό ► Να αντιλαμβάνονται τη ση- πράγματα, βοηθάμε τα παιδιά να συσχετίσουν διαισθητικά τη διαδικασία με τα κριτήρια που βάζουν.
σχέσεις ανάμεσα (σε μια κατασκευή με τουβλάκια ή μια φωτογραφία) μασία των κανονικοτήτων σε
σε αριθμούς και πού υπάρχει και ποιο είναι το μοτίβο που επαναλαμ- καθημερινά θέματα (π.χ. κα- Μοτίβα
σύνολα, σύμβο- βάνεται (αναγνώριση κανονικότητας, του κανόνα που ταγραφή προτιμήσεων, ψη- Τα παιδιά καθημερινά έρχονται σε επαφή με πολλών ειδών μοτίβα. Βλέπουν μοτίβα σε αντικείμε-
λα, σχήματα κ.ά., διέπει την επανάληψη μιας βασικής μονάδας). φοφορία κ.λπ) και σε σχέση να καθημερινής χρήσης, ακούνε μουσικούς ρυθμούς, αισθάνονται τους χτύπους της καρδιάς τους,
καθώς και μορφές ► Να συμπληρώνουν, να διορθώνουν επαναλαμβα- με κοινωνικά και πολιτισμικά βιώνουν καθημερινές επαναλαμβανόμενες συνήθειες κ.λπ. Τα μοτίβα βρίσκονται παντού. Ο δικός
συμβολικής ανα- νόμενες κανονικότητες. ζητήματα (π.χ. οι διαφορετι- μας ρόλος είναι να υποβοηθήσουμε τα παιδιά να αντιληφθούν την έννοια του μοτίβου, να αναγνω-
παράστασής τους . κές προτιμήσεις των αγοριών
► Να περιγράφουν και να εξηγούν επαναλαμβανόμε- ρίζουν απλά επαναλαμβανόμενα μοτίβα στον περιβάλλοντα κόσμο τους και να τα περιγράφουν. Η
νες κανονικότητες και τη διαδικασία δημιουργίας τους, και των κοριτσιών σε παιχνί- ενασχόληση των παιδιών με τη συμπλήρωση και την κατασκευή μοτίβων βοηθάει να αναπτύξουν
χρησιμοποιώντας εικονικό ή χειραπτικό υλικό. δια και ταινίες). τη λογικομαθηματική σκέψη τους, εμπεδώνουν προηγούμενες εμπειρίες ταξινόμησης, διάταξης και

Ενδεικτικές Δραστηριότητες (2.iii) αντιστοίχισης, αποκτούν χρήσιμες αναπαραστάσεις για γεωμετρικούς σχηματισμούς, και τους δι-
• Παρατηρούν έργα ελληνικής παραδοσιακής λαϊκής τέχνης και αναγνωρίζουν κανονικότητες και μοτίβα. ευκολύνει στην κατανόηση της σειράς και της περιοδικότητας των αριθμών, στην αρίθμηση, καθώς
• Σε έναν πίνακα ζωγραφικής συμπληρώνουν χρώματα και σχήματα που έχουν αναγνωρίσει να ολοκλη- επίσης, και στους αριθμητικούς υπολογισμούς. Αν για παράδειγμα, τα παιδιά φτιάξουν ένα μοτίβο με
ρωθεί ο πίνακας. δύο συνδετήρες και τρία κουμπιά στη σειρά, η επαναλαμβανόμενη χρήση του μοτίβου αυτού βοηθά-
• Δημιουργούν τη χορογραφία της τάξης, κατασκευάζοντας επαναλαμβανόμενα μοτίβα κίνησης τα οποία ει τα παιδιά να αντιληφθούν την ανάλυση του αριθμού πέντε σε δύο και τρία.
καταγράφουν χρησιμοποιώντας σύμβολα (π.χ. για την αποτύπωση των βημάτων του συρτού χορού Συνήθως, όταν τα παιδιά κατασκευάζουν από μόνα τους μοτίβα, δεν αρέσκονται στην επανάληψή
μεγάλο-μικρό-μικρό-μεγάλο-μικρό-μικρό). των συνθέσεων που εμπνέονται. Σε αυτό το θέμα πρέπει να είμαστε σαφείς στα παιδιά, όταν μιλάμε
για μοτίβα πρόκειται ακριβώς γι’ αυτό το πράγμα, την επανάληψη ενός συγκεκριμένου κανόνα, μιας
Διδακτική προσέγγιση (2.ιιι)
συγκεκριμένης σύνθεσης.
Ομοιότητες / Διαφορές Βασικές λέξεις και έννοιες
Η ομαδοποίηση, η κατηγοριοποίηση και η ταξινόμηση, η αντιστοίχιση και η διάταξη πραγμάτων Ομάδα, όμοια / διαφορετικά, ομοιότητες / διαφορές, μοιάζουν / δια-
στη σειρά είναι δραστηριότητες που απαιτούν παρατηρητικότητα και διαδικασίες σύγκρισης πραγ- φέρουν, ίδια οικογένεια, διαφορετική οικογένεια.
μάτων με βάση κανόνες και αρχές που στηρίζονται στις έννοιες της ομοιότητας και της διαφοράς. Μοτίβο, επανάληψη, αριστερά, δεξιά, ανάμεσα.
Με τα παιχνίδια παρατηρητικότητας που προτείνουμε στην ενότητα αυτή αυτή, εισάγουμε τα παι-
διά στη στρατηγική χρήση των εννοιών της ομοιότητας και της διαφοράς, προκειμένου να συγκρί- Α΄ Δραστηριότητες με τον Σπορίκο και τον Φουντούκο
νουν τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά διάφορων πραγμάτων. Συνήθως τα παιδιά αισθητοποιούν 1 Ο Σπορίκος και η κουκουβάγια
τις έννοιες των πραγμάτων ευκολότερα στη βάση της διαφοράς, παρά στη βάση της ομοιότητας. 1) Ο Σπορίκος και η κουκουβάγια (Σελίδες φυλλαδίου 4-5)
Για παράδειγμα, κατανοούν ευκολότερα ότι το πουλί πετάει, όταν αντιληφθούν τη διαφορά του από Θυμάστε τον Σπορίκο που έχασε τα σκουληκάκια του; Ο Σπορίκος, λοι-
τα ζώα που δεν πετούν, παρά όταν χρησιμοποιήσουμε πολλά παραδείγματα πουλιών να πετούν. Η πόν, μετά από την περιπέτεια με τα σκουληκάκια γύρισε στη φωλιά του
απόκλιση ενός πράγματος ή μιας κατάστασης από τον κανόνα εντυπώνεται πιο αισθητά στα παιδιά. στενοχωρημένος. Σκεφτόταν ποιος και γιατί έκανε αυτήν την πράξη, να
Αν έχουμε, για παράδειγμα, τέσσερα κόκκινα κι ένα πράσινο μήλο, το ενδιαφέρον βρίσκεται σε αυτό πάρει από το θάμνο το σακουλάκι του με τα σκουληκάκια και να τα σκορ-
που διαφέρει, όχι σε αυτά που είναι όμοια μεταξύ τους. πίσει εδώ κι εκεί. Γιατί, βέβαια, από μόνα τους τα σκουληκάκια δεν θα
Γενικά, τα παιδιά αισθητοποιούν ευκολότερα και πιο στέρεα τις έννοιες μέσα από δραστηριότητες μπορούσαν να πάνε τόσο μακριά σε μια βραδιά. Άραγε, ποιος να ‘τανε
πολύπλευρες και διαφορετικού περιεχομένου, π.χ. αισθητοποιούν την έννοια του μήλου καλύτερα ο δράστης; Ο Σπορίκος είναι αγαπητός στα περισσότερα πλάσματα της
όταν χρησιμοποιούν διαφορετικές ποικιλίες μήλων, πράσινα, κόκκινα, ξινά, γλυκά κ.ά., δηλαδή όταν φύσης, ζώα, πτηνά και ερπετά. Εκεί, όπως καθόταν έξω από τη φω-
ανακαλύπτουν τις διαφοροποιήσεις και τις αποχρώσεις που εμπερικλείει η έννοια. λιά του, ήρθε κι έκατσε δίπλα του η σοφή κουκουβάγια. Η κουκουβάγια
Ομαδοποίηση (Σχηματισμός μιας συλλογής πραγμάτων με εμφανή κοινά γνωρίσματα). πολλές φορές του έδωσε σοφές λύσεις στα προβλήματά του και τώρα, 4 Ομαδοποίηση σε κατηγορίες ζώων, ψαριών και πουλιών (2.ιiι)
Τα παιδιά, σε αρχικό στάδιο, φτιάχνουν συλλογές με πράγματα, σύμφωνα με την καθολική αντί- αποφάσισε να της ζητήσει βοήθεια. «Αυτό είναι λίγο δύσκολο πρόβλη- - Ποιο δεν ταιριάζει; Βρείτε το “μαύρο πρόβατο.”
ληψη που σχηματίζουν για αυτά και διαισθητικά. Σε ένα δεύτερο στάδιο, χρησιμοποιούν τη λογική μα..», παραδέχτηκε και η κουκουβάγια, «…μπορείς, όμως, να βρεις την
τους για να ομαδοποιήσουν πράγματα με βάση συγκεκριμένες ιδιότητες και γνωρίσματα, τα οποία απάντηση, αν αρχίσεις ανάποδα, δηλαδή αν ξεκαθαρίσεις πρώτα, ποιοι
αφορούν τη φυσική τους μορφή, τη λειτουργία, τη χρήση κ.λπ. Η ανάπτυξη της ικανότητας αυτής δεν το έκαναν!». Μόλις άκουσε αυτά ο Σπορίκος το μυαλό του άρχισε
προϋποθέτει νοητικές διεργασίες, οι οποίες βασίζονται στις έννοιες της ομοιότητας και της διαφοράς. πάλι να λειτουργεί: «Μήπως ήταν κανένα από τα μεγάλα ζώα που τρώνε
Ταξινόμηση (Χωρισμός μιας συλλογής πραγμάτων σε μικρότερες συλλογές). χόρτα;» αναρωτήθηκε. «ΟΧΙ», απάντησε από μέσα του, γιατί αυτά ούτε
χρειάζονται σκουλήκια, αλλά ούτε και μπορούν να μπούνε μέσα στο θά-
Η ταξινόμηση είναι μία δραστηριότητα που αρέσει ιδιαίτερα στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Από μνο. «Μήπως ήταν κανένας άνθρωπος;» «ΟΧΙ», απάντησε πάλι γιατί θα
πολύ νωρίς τα παιδιά μαθαίνουν να ξεχωρίζουν και να ταξινομούν τα παιχνίδια τους και άλλα αντι- φαίνονταν οι πατημασιές του; Με το ίδιο τρόπο απέκλεισε να ήταν κάποιο
κείμενα, εφαρμόζοντας μάλιστα διαφορετικά κριτήρια. Για να υποβοηθήσουμε τα παιδιά να εμπλου- μεγάλο ζώο ή μεγάλο πουλί. Κι άρχισε να σκέφτεται ότι σίγουρα ήταν κά-
τίσουν και να επεκτείνουν τις πρώτες εμπειρίες ταξινόμησης που έχουν, τα ενθαρρύνουμε να παρα- ποιο από τα μικρά ζωάκια ή τα μικρά πουλάκια του δάσους. Όμως, ποιο
τηρούν και να περιγράφουν αναλυτικά ομοιότητες και διαφορές που ανακαλύπτουν στα αντικείμενα από όλα; Ομαδοποίηση με βάση ιδιότητες και χαρακτηριστικά (2.ιιi). 5
μιας συλλογής. Ταξινομούμε διάφορα πράγματα, είτε με βάση τα γενικά τους κοινά γνωρίσματα (π.χ.
2 Με τον Σπορίκο και τον Φουντούκο, Δραστηριότητες Μαθηματικών για το Νηπιαγωγείο 3